Takıntı

Anne-babalık şimdiye kadar yaptığınız en zor işlerden biridir, özellikle takıntıları olan bir çocuğunuz varsa daha da zorlaşır.

Takıntı (obsesyon) nedir?

Kişinin kontrolü dışında tekrarlayan düşünce ve uyaranlardır. Bunun çok anlamsız olduğunu, kendilerini çok rahatsız ettiğini ancak bu düşüncelerden kurtulamadıklarını belirtirler.
Takıntı ne zaman hastalık olarak kabul edilir? Ne zaman yardım alınmalıdır?
Takıntılar; belirgin bir sıkıntıya sebep olup, zamanın boşa harcanması, olağan günlük işlerini, eğitimle ilgili işlevselliğini, toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozduğu zaman hastalık olarak kabul edilir. Destek alınması gereklidir.
OKB sıklıkla çocukluk çağının son dönemlerinde ve ergenlikte ortaya çıkabilir ve ömür boyu devam edebilir.

Takıntı tipleri nelerdir?

Saldırganlık: Kendine ya da başkasına zarar verme düşüncesi.
Kirlenme/ Bulaşma: Kapı kolu, tuvalet, para ve umuma açık mekânlardan bir hastalık bulaşmasından endişe etme.
Kuşku: Bir eylemi yapı yapmadığından emin olamama (kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden, ışığı kapatıp kapatmadığından, ütünün fişini çekip çekmediğinden emin olamama gibi).
Simetri: Kendine ait kafasında oluşturduğu düzenin (eşyalar gibi) bozulmasını istememe, bozulduğu takdirde aşırı rahatsızlık duyma.
Bedensel: Kronik bir hastalığa yakalanma korkusu ile sürekli kendini koruma davranışı (kanser, AİDS v.s).
Cinsel: İçeriği kişi için utanç verecek nitelikteki düşünceler (ebeveynleri veya yaşam tarzına uygun olmayan kişiler ile kendini ya da bir başkasını cinsel ilişki halinde hayal etme gibi).
Dinsel: Dini inançları olan kişinin aklına günah sayılan düşüncelerin gelmesi ve bundan rahatsızlık duyması.
Takıntılardan kurtulmak ya da geçersiz hale getirmek için şart olmamakla birlikte sıklıkla kompulsiyon denilen davranışlar izlenir.

Kompulsiyon tipleri nelerdir?

Temizlik: çevreyi ve kendini pis hisseder. Bunun üstesinden gelmek amaçlı sık sık el yıkama, banyo yapma, eşyaları sık sık temizleme gibi davranışlarda bulunur
Kontrol etme: Elektrik, su, doğalgaz, priz gibi zarara neden olabilecek durumları defalarca kontrol etme
Düzen: Eşyalarını mutlaka aynı düzende tutmaya çalışır ve bunun için aşırı çaba gösterir, bu düzenin bozulmasından aşırı rahatsızlık duyar
Tekrarlama: Bazı davranışları belli sayıda ve tarzda yineleme
Sayma: Yerdeki karolar, fayanslar, apartman katları v.s gibi şeyleri sayma
Diğer: Dokunma, biriktirme, satın alma

Takıntıların stresle arttığı bilinmektedir. Sınav kaygısı, korkular, akran ilişkilerinde sorunlar, aile içi sorunlar, sağlık sorunları gibi durumlar takıntıların hem sıklık hem de miktar olarak artmasına neden olabilir. Genç, stresle başa çıkma yöntemlerini mutlaka öğrenmelidir. Sakin ebeveynler çocuklarının kaygısını en aza indirmeye yardımcı olabilirler. Stres kontrolünde yardımcı olabilirler. Kaygı kontrol kaybıyla ortaya çıkar, durumun kontrol altında olduğunu hissetmek stresi azaltır dolayısıyla takıntılar da azalır veya kaybolur. Takıntılar için “yapma”, “neden yapıyorsun?”gibi uyarı ve soruların faydası olmamakla birlikte kaygıyı daha da arttırmaya neden olur.

Takıntının tedavisi var mı?

Tedavi süreci uzun olmakla birlikte cevap alınabilen bir hastalıktır. Tam düzelme sağlansa dahi bazen geri dönüşler yaşanabilir. Bu nedenle psikoterapi bu hastalık için önemli bir yer tutmaktadır. Günlük yaşam standardını bozacak düzeyde ise, öncelikle ilaç desteği düşünülmeli, ek olarak da psikoterapi yöntemleri kullanılmalıdır. Bu hastalık için en etkin terapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapidir.